Vlaanderen heeft een unieke kunst- en cultuurgeschiedenis. Ook vandaag wordt dit kleine lapje grond wereldwijd geroemd om zijn creativiteit, lef en talent. Maar de Vlaamse audiovisuele sector zit in gigantische ademnood. Door een structurele onderfinanciering zijn de cijfers voor steeds meer onafhankelijke productiehuizen niet meer rond te krijgen.

In Mechelen is een van de meest toonaangevende stop-motion animatiestudio’s ter wereld gevestigd. Beast Animation maakte in het verleden pakkende kunststukjes als Meneer Papier en zorgde voor successen als Panique au Village en This Magnificent Cake. Daarmee vergaarden ze ook internationaal een enorm aanzien. Maar de studio van Beast Animation, Beast Studio, moest na 18 jaar zijn deuren sluiten. Een pijnlijke en onbegrijpelijke realiteit die echter ook voor alarmerend veel andere spelers in de filmwereld dichterbij komt.

Meerdere producenten geven aan dat ze het bijzonder moeilijk hebben om het hoofd boven water te houden. En ook scenaristen en regisseurs betalen mee het gelag. Door de jarenlange belofte van groei en van een matuur filmklimaat zijn writersrooms, crew en cast geprofessionaliseerd. Maar door het uitblijven van extra investeringen in de sector en het ontbreken van enige vorm van indexering is er steeds minder werk voor steeds meer mensen. Toch worden de verwachtingen alleen maar groter, want door de druk van internationale spelers die met gigantische budgetten werken, wordt de kwaliteitslat telkens hoger gelegd. Dat is niet per se een slechte zaak, maar dan moeten de middelen wel mee omhoog in plaats van naar beneden.

Het Vlaams Audiovisueel Fonds is een onmisbare schakel in en voor de sector. Bijna alle nationale en internationale Vlaamse tv- en filmsuccessen van de afgelopen decennia zijn er gekomen mede dankzij het VAF. Daarom is het des te pijnlijker om vast te stellen dat het VAF gekortwiekt wordt door een onmogelijke subsidiepolitiek. De middelen voor creatie van het VAF zijn niet-geïndexeerd. Compleet absurd als je weet dat de helft van de kosten van een audiovisuele productie loonkosten zijn. Dat terwijl de loonkosten voor de werking van het VAF wél geïndexeerd zijn. Net zoals de partijfinanciering van politieke partijen trouwens. Hoe is dat vol te houden? Wij pleiten daarom voor een onmiddellijke, blijvende en volwaardige indexering van de totale dotatie van het VAF.

Daarnaast willen wij hameren op het principe dat wie geld verdient met de exploitatie van audiovisuele content ook moet bijdragen aan investeringen in lokale content en talent. Dat lijkt ons niet meer dan normaal. En dat is wettelijk ook mogelijk, via de zogenaamde investeringsverplichting. Die houdt in dat zenders, platforms en streamers die audiovisuele content aanbieden en geld verdienen in ons land, een percentage van de opbrengsten moeten herinvesteren in nieuwe, lokale content. Het wettelijk kader bestaat dus, maar wordt absoluut niet ambitieus genoeg ingevuld. Verre van. Een blik over de grens bewijst dat op een schrijnende manier. In onze regio levert het decreet 7 miljoen op. In Frankrijk 400 miljoen. Dat is meer dan vijftig keer zoveel. Terwijl er maar tien keer zoveel Fransen als Vlamingen zijn. Wij zouden dus minstens 40 miljoen moeten halen. In Nederland is de verwachting dat hun maatregel maar liefst 45 miljoen zal opbrengen. Hoe kan dat?

Wij trekken in dit verkiezingsjaar aan de alarmbel. Met een memorandum aan de nieuwe Vlaamse regering schuiven we de punten naar voren die levensnoodzakelijk zijn voor het voortbestaan van onze sector. Als er niet ingegrepen wordt, zullen bekroonde films als WIL, Close of Zillion niet meer gemaakt kunnen worden. Hetzelfde geldt voor hitseries als 1985.

De combinatie van stijgende kosten (o.a. lonen, transport, energie, catering en intresten) enerzijds en dalende financiering (VAF, reducties in de tax shelter wet, besparingen bij omroepen en streamers, schrapping van stedelijke film incentives etc) anderzijds zorgen voor een onmogelijke spreidstand. Vlaams talent zal wegkwijnen door nakende faillissementen of overnames door buitenlandse conglomeraten. Het lef, de creativiteit en de visie die ons zo eigen zijn, zullen wegvloeien. De internationale renommee, het prestige dat we hebben opgebouwd, zal verdwijnen. Er moet nu meer geld komen. Anders zal Vlaanderen geen ‘State of the Art’ blijven.

Lees het memorandum.

Gilles Coulier, Unie van Regisseurs

Dries Phlypo, VOFTP